دوره و شماره: دوره 13، شماره 4، بهمن 1388 

رابطه دیدگاه ارزشی مدیران و ایفای نقش مسؤولیت اجتماعی آنها در سازمان‌های دولتی

صفحه 1-33

مهدی ابراهیمی‌نژاد‏؛ مهناز اکبری

چکیده رعایت ارزش‌‌ها و اشاعه آنها در محیط کار از عوامل مؤثر بر مسؤولیت اجتماعی و موفقیت سازمان‌‌ها است. موضوع مهم این است که تا چه میزان سازمان‌های دارای ضوابط اخلاقی، آنها را نهادینه کرده و مدیران و کارکنان به آن ارزش‌‌ها متعهد و پای‌بند می‌باشند. با اهمیت‌دادن و عمل به ارزش‌‌ها زمینه برای ظهور هدایت فطری فرد و اجتماع و ارضای تمایلات از راه صحیح حاصل می‌شود. بر این اساس، امروزه برای مدیران انجام وظایفی چون پاسخ‌گویی به نیازهای جامعه و خواست شهروندان و مشتریان داخلی و خارجی سازمان‌‌ها و ذینفعان، از زمره وظایف با اهمیت‌ محسوب می‌شود. پایبندی و عمل به مسؤولیت‌های اجتماعی نیز نیازمند تمرین است. در این تمرین باید که دل را پرداخت و با ویژگی‌های انسانی در هم آمیخت. این پژوهش در سازمان‌های دولتی شهرستان رفسنجان انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که بین ارزش‌های نظری، زیبایی‌شناسی، اجتماعی، سیاسی و اعتقادی- مذهبی مدیران و ایفای نقش مسؤولیت اجتماعی آنها، رابطه معنا‌داری وجود دارد. در این پژوهش بین ارزش اقتصادی مدیران و ایفای نقش مسؤولیت اجتماعی آنها رابطه معنا‌داری به دست نیامد.

بررسی آثار فرهنگ سازمانی، مشارکت در بودجه‌بندی،و سیستم‌های حسابداری مدیریت بر عملکرد مدیران

صفحه 34-60

حسین اعتمادی؛ زهرا دیانتی دیلمی

چکیده مقاله حاضر، نتیجه تحقیقی است درخصوص بررسی نقش سه پارامتر فرهنگ سازمانی، مشارکت در بودجه‌بندی و سیستم‌های حسابداری مدیریت بر عملکرد مدیران که در نهایت به تبیین نحوه اثرگذاری این عوامل بر یکدیگر می‌پردازد. نتایج به‌دست آمده مؤید وجود رابطه بین مشارکت در بودجه‌بندی، سیستم‌های حسابداری مدیریت و عملکرد مدیران و نیز اثرگذاری فرهنگ سازمانی بر نوع این رابطه است. به‌‌نحویکه می‌توان نتیجه گرفت در جوامع یا سازمان‌های با فاصله قدرت زیاد و جمع‌گرا، مشارکت‌دادن افراد در بودجه‌بندی حتی با وجود اطلاعات حسابداری مدیریت مناسب، موجب موفقیت بالای عملکردی مدیر نمی‌شود. اما رابطه مثبتی بین سیستم حسابداری مدیریت و عملکرد مدیر در سازمانهای فردگرا با فاصله قدرت کم وجود دارد.

شناسایی عوامل مؤثر بر ایجاد "اعتماد" در مشتریان کلیدی بانک: مشتریان کلیدی بانک کارآفرین در شهر تهران

صفحه 61-76

میراحمد‎ ‎ امیرشاهی؛ ویدا‎ ‎سیاه تیری؛ فریبا روان بد

چکیده صنعت بانکداری به‌خصوص در بخش بانکداری کوچک و متوسط در تمام دنیا به کسب و کاری کاملاً رقابتی تبدیل شده است. با توجه به اینکه محصولات اصلی و واقعی ارائه شده به مشتریان در همه بانک‌ها کما بیش همسان هستند، نیاز شدید به متمایز سازی از رقبا اجتناب‌ناپذیر است. یکی از روش‌هایی که بانک‌ها می‌توانند به این هدف دست پیدا کنند، قوت‌بخشیدن به ارتباط بلند‌مدت با مشتریان کلیدی و استفاده از جلب اعتماد مشتریان است [1، صص183-199]. در این پژوهش کاربردی-پیمایشی، نظرات 304 مشتری کلیدی بانک کارآفرین در مورد عوامل مؤثر بر افزایش اعتماد آنها نسبت به بانک منظور گردآوری شد. آن‌گاه، بر‌اساس داده‌های جمع‌آوری شده و با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی، اقدام به طراحی مدل "عوامل مؤثر بر افزایش اعتماد" مشتریان کلیدی بانک مزبور شد. نتایج نهایی حاصل از تحلیل عاملی داده‌‌ها موجب شناسایی و اولویت‌بندی 10 عامل شد که ارائه مشاوره‌های مفید، کارکنان، به منزله سازمان؛ ارائه خدمات مکمل، شهرت و اعتبار سازمان در ذهن مشتریان، آمادگی برای پاسخگویی به مشتریان، فن‌آوری‌‌ها و فرایند‌های سازمان تجارب قبلی مشتریان برقراری ارتباط صمیمانه با مشتریان، انعطاف‌پذیری در ارائه خدمات و رسیدگی به شکایت‌ها.

بررسی نقش ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی و توان ترکیب منابع بر اثر‌بخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی تولیدکننده تجهیزات برق

صفحه 77-101

محمدرضا امین ناصری؛ سودابه نامدار زنگنه؛ جعفر باقری نژاد

چکیده امروزه انتقال تکنولوژی‌های جدید و برتر یکی از راهکار‌های مهم حفظ مزیت رقابتی در بنگاه‌ها محسوب می‌‌شود. با توجه به نرخ بالای شکست پروژه‌های انتقال تکنولوژی در بسیاری از بنگاه‌ها، توجه به شناسایی عوامل بازدارنده و تسریع‌کننده جذب و توسعه تکنولوژی از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. یکی از عوامل مهم در شکست پروژه‌های‌ انتقال تکنولوژی‌، عوامل سازمانی یا توان‌مندی سازمانی بنگاه‌ها در ایجاد سازگاری بین تکنولوژی‌های تازه وارد با ساختار سازمانی‌، فرهنگ سازمانی و منابع سازمانی می‌‌باشد. در این مقاله نقش توان‌مندی سازمانی بر اثر‌بخشی انتقال تکنولــوژی در بنگاه‌های ایرانی اندازه‌گیری شده است. برای نیل به این هدف‌، ابتدا متغیر‌ها یا شاخص‌های تشکیل‌دهنده توان‌مندی سازمانی در بنگاه‌های ایرانــی شناسایی و سپس برای انــدازه‌گیری میزان موفقیت بنگاه در جذب تکنولوژی، اقدام به شناسایی متغیر‌های تشکیل‌دهنده اثر‌بخشی انتقال تکنولوژی در بنگاه‌های ایرانی مورد نظر شده است. در نهایت آثار توان‌مندی سازمانی و متغیر‌های آن بر اثربخشی انتقال تکنولوژی و متغیر‌های آن اندازه‌گیری شده است.

مقایسه میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی در تهران با سایر مناطق جهان و بررسی پیامد‌های آن بر ارزیابی و ترجیح محصولات

صفحه 103-139

محمد حقیقی؛ ماشااله حسین‌زاده

چکیده علی‌رغم تأکید زیاد به مصرف محصولات داخلی و تشویق مصرف‌کنندگان به این موضوع، تاکنون تحقیق علمی منسجمی که میزان گرایش مصرف‌کنندگان به محصولات داخلی و پیامد‌های آن را بررسی کند و نتایج آن معیاری برای مقایسه با نتایج تحقیقات انجام گرفته در سایر کشور‌‌ها باشد، انجام نشده است. از این رو در تحقیق حاضر ابتدا میزان تمایل مصرف محصولات داخلی را در نمونه‌ای شامل 400 مصرف‌کننده در تهران، به‌صورت کمی اندازه‌گیری کرده و مقدار آن را با سایر نقاط جهان (که تحقیقات مشابه در آن انجام شده است) مقایسه می‌شود. به این منظور برای سنجش میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی، یک مقیاس بین‌المللی به نام CETSCALE معرفی می‌‌شود، سپس تأثیر این تمایل بر ارزیابی طبقات مختلف کالاهای داخلی و خارجی، ترجیح محصولات داخلی و تمایل به خرید محصولات وارداتی از کشورهای دارای تشابه مواضع از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی مورد بررسی قرار می‌‌گیرد. نتایج اولیه نشان‌دهنده آن است که مصرف‌کنندگان با ملی‌گرایی مصرفی زیاد (در مقایسه با مصرف‌کنندگان با ملی‌گرایی مصرفی کم) ارزیابی بهتری از محصولات داخلی دارند، اما بررسی دقیق‌تر نشان می‌‌دهد این مصرف‌کنندگان محصولات داخلی را مطلوب‌تر از محصولات خارجی ارزیابی نمی‌کنند. در پایان، این نتایج بحث و بررسی شده و پیشنهادهایی نیز ارائه گردیده است.

ساخت چارچوبی پایه‌ای و استاندارد برای اندازه‌گیری شکاف دیجیتالی

صفحه 141-164

پیام حنفی‌زاده؛ محمد رضا حنفی‌زاده؛ محسن خدابخشی

چکیده یکی از مهمترین مشکلات محققان بررسی‌کننده شکاف دیجیتالی ، نبود مجموعه‌ای استاندارد از شاخص‌هایی است که اولاً شکاف دیجیتالی میان کشور‌‌ها را به طور مناسبی اندازه‌گیری کند، ثانیاً آمار و اطلاعات آنها بتواند به وسیله بیشتر کشور‌‌ها جمع‌آوری شود و ثالثاً به‌عنوان یک پایه و استانداردی برای آمارهای قابل مقایسه جامعه اطلاعاتی استفاده شود. در این مقاله چارچوبی از این نوع شاخص‌ها - که شاخص‌های اصلی شکاف دیجیتالی ذکر می‌شود- ارائه می‌شود تا به‌وسیله آن بتوان از طریق تنظیم استاندارد‌ها و هماهنگ‌سازی آمار‌ها در سطح جهان، شکاف داده‌ای و آماری در زمینه شکاف دیجیتالی را کاهش داد. مهمترین محدودیت برای استخراج این نوع شاخص‌ها، نداشتن آمار و اطلاعات برای برخی شاخص‌های در اغلب کشور‌ها و در نتیجه عدم امکان استفاده از روش‌های آماری برای استخراج آنها است. در تحقیق حاضر برای غلبه بر این محدودیت، از دانش و اطلاعات 45 مدل بین‌المللی اندازه‌گیری شکاف دیجیتالی به‌عنوان نظرات خبرگان استفاده شده است. این امر از طریق به‌کارگیری روش آنتروپی و در نظر گرفتن اهمیت این مدل‌ها محقق شده است. از مقایسه شاخص‌های اصلی به‌دست آمده و شاخص‌های اصلی جهانی آشکار می‌شود که در شاخص‌های اصلی جهانی به سه حوزه آموزش الکترونیکی، دولت الکترونیکی و توانمند‌سازهای دنیای شبکه‌ای برای ارزیابی شکاف دیجیتالی توجه نشده است.

روش‌شناسی نظریه‌پردازی در مطالعات سازمان و مدیریت: پژوهشی تطبیقی

صفحه 165-191

حسن دانائی فرد

چکیده صاحبنظران معتقدند اندیشمندانی که می‌خواهند نظریه‌پردازی کنند باید از دو نوع دانش تخصصی برخوردار باشند؛ دانش نسبت به پدیده‌ای که برآنند تا در مورد آن تئوری‌سازی کنند‌ و دانش نسبت به روش‌شناسی‌های نظریه‌پردازی. کانون تمرکز این مقاله مقایسه روش شناسی‌‌ها است. بر این اساس چهار روش‌شناسی اصلی در نظریه‌پردازی در علم سازمان و مدیریت، یعنی روش‌شناسی دوبین، لین هام، وَن دی وِن و کارلایل و کریستنسن مقایسه و رهنمودهای در مورد نظریه‌پردازی ارائه خواهد شد. ضمن ارائه نقاط ضعف و قوت هر روش شناسی، پارادایم، نوع رویکرد، فرایند تئوری‌پردازی، رابطه پژوهشگر با کارگزار و معیار ارزیابی تئوری هر چهار روش‌شناسی با هم مقایسه می‌شود. نتیجه‌گیری می‌شود که اگر چه روش‌شناسی دوبین برای مبتدیان نظریه‌پردازی فرآیند گام به گام دقیقی ارائه می‌دهد ولی روش ون دی ون پیوند تنگاتنگ‌تری با عمل دارد، دو روش‌شناسی دیگر شباهت بیشتری با روش‌شناسی دوبین دارند. در عین هر چهار روش‌شناسی در حال حاضر مورد توجه تئوری پردازان قرار گرفته است.

فراموشی سازمانی هدفمند (استراتژیک): اکسیر رقابت‌پذیری درسازمان

صفحه 194-218

اصغر مشبکی؛ مسعود ربیعه

چکیده در طی دهه گذشته، شرکت‌ها به شکل فزاینده‌ای ‌به ارزش مدیریت دانش و یادگیری سازمانی پی‌برده‌اند ‌و محققان چنین فرایند‌هایی ‌را به شکل وسیعی مطالعه کرده‌اند. با وجود این هنوز برخی نکات در مباحث کنونی دانش سازمانی مبهم است. ‹‹شرکت‌‌ها نه تنها یاد می‌‌گیرند ، بلکه آنها فراموش نیز می‌‌کنند››. در حقیقت مدیریت دانش به دنبال خلق فرایند‌هایی ‌است که نه تنها به یادگیری و حفاظت از دانش مفید، بلکه برای عدم یادگیری و پرهیز از آنچه که مهم نیست هم به‌کار ‌می‌‌آید. فراموشی همانند یادگیری ساده نیست و ممکن است زیان‌آور یا سودمند باشد و در دو بعد هدفمند و غیر‌هدفمند قابل درک است. اما در هر حال به گونه چشم‌گیری ‌هم در بعد مثبت و هم در بعد منفی بر رقابت‌پذیری ‌یک شرکت مؤثر خواهد بود. در این مقاله ضمن بررسی مفهوم و اشکال فراموشی سازمانی، با توجه به اهمیت استراتژیکی فراموشی سازمانی هدفمند قصد بر آن است تا علاوه بر سنجش میزان فراموشی سازمانی هدفمند، ارتباط آن با رهبری فرهمند بررسی شود. در این راستا از طریق پرسشنامه از نظرات 165 مدیر سطوح عالی، میانی و سرپرستی در زنجیره تأمین صنعت خودرو ایران استفاده شد. تحلیل همبستگی داده‌های ‌حاصل از آزمون استقلال کای مربع بیانگر وجود رابطه معناداری ‌بین هریک از ابعاد فراموشی هدفمند ( بعد دانش جدید وبعد دانش موجود ) و رهبری فرهمند می‌‌باشد.

ارائه مدلی برای طبقه‌بندی تولیدات دانشی بر اساس داده‌‌ها و فرایند‌های پردازش داده‌ها

صفحه 219-248

محمد‌باقر منهاج؛ ناهید هاشمیان بجنورد؛ عباس سیفی؛ محمدحسین فاضل زرندی؛ عباس افرازه

چکیده جهانی‌شدن اقتصاد، افزایش رقابت، پویایی و تلاطم محیطی باعث شده است که تولیدات دانشی بخش عمد‌ه‌ای از تولیدات سازمان‌‌های امروز را تشکیل دهد. برنامه‌ریزی برای این نوع تولیدات، به دلیل ناملموس بودن آن دشوار است. طبقه‌بندی تولید منجر به شناخت بهتر هر طبقه و سهولت برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری می‌شود. در این مقاله، مدلی برای طبقه‌بندی تولیدات دانشی ارائه می‌شود. به این منظور، فرایند تولید دانش در مشاغل دانشی را بررسی کرده و بر اساس دو معیار اساسی نوع داده‌‌‌ها و نحوه پردازش آنها، طبقه‌بندی انجام شده است. جایگاه نوع تولید در یک فضای دو بعدی مشخص می‌شود. میزان آماده و مشخص بودن داده‌‌‌ها برای پردازش، یک بعد و مشخص بودن فرایند‌های پردازش داده‌ها، بعد دیگر این مدل را مشخص می‌کند. برای بررسی ویژگی ‌های هر طبقه و آزمون سنخیت آنها، از عواملی که در ادبیات موضوع به عنوان عوامل تولید دانش معرفی شده‌اند، در مطالعات موردی این تحقیق استفاده شده است. در این مقاله، بر اساس این مدل، برای تعدادی از مشاغل، نوع تولید را تعیین کرده و ویژگی‌‌ها و شباهت‌های آنها نیز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

معرفی و به‌کارگیری مدل برنامه‌ریزی لیتل در تدوین استراتژی برای محصولات منتخب یک شرکت مورد مطالعه: شرکت تولیدی لوازم خانگی آلفا

صفحه 249-280

شمس‌الدین ناظمی؛ سعید مرتضوی؛ عفت ملک

چکیده رقابتی‌شدن روزافزون بازار محصولات مختلف در سطح ملی و جهانی و تغییرات مداوم فناوری و نیازهای مشتریان، ضرورت برنامه‌ریزی استراتژیک به‌ویژه توجه به موقعیت محصولات در چرخه عمر محصولات را بیش از پیش نمایان می‌سازد. در این پژوهش به منظور استفاده از مفهوم چرخه عمر محصول، مدل لیتل برای تدوین استراتژی برای محصولات منتخب یک شرکت تولیدی- توزیعی در بازار شهر مشهد به کار گرفته شده است. به این منظور ابتدا با استفاده از اطلاعات فروش شرکت مذکور، جایگاه محصولات منتخب در چرخه عمرشان مشخص شد. سپس برای تعیین موقعیت رقابتی محصولات منتخب از جامعه 931 عضوی خرده فروشان سطح شهر مشهد، با استفاده از روش نمونه‌گیری متناسب 97 خرده فروش به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات فروش آنها استفاده شد. پس از تعیین جایگاه محصولات منتخب در ماتریس لیتل، به‌ترتیب استراتژی‌های کلی «بهبود»، «توسعه طبیعی»، «توسعه طبیعی»، «بهبود» و «توسعه طبیعی»، روش‌های عمده «تغییر جهت»، «رشد»، «کسب تدریجی موقعیت»، «تجدید» و «راه‌اندازی»، و استراتژی‌های عمومی برای پنج محصول شرکت انتخاب شد.