چکیده این پژوهش در پی شناسایی بارزترین نشانه‌های هشدار اولیه و علل وقوع کار خارج‌ـ‌‌از‌ـ‌توالی و تحلیل اثر آن‌ها بر بهره‌وری پروژه‌های ساخت‌‌وساز صنعتی است. بدین منظور، با اتکا به پیشینه پژوهش و نظرات گروهی متشکل از 16 خبره و به کمک فن دلفی فازی بارزترین این نشانه‌ها و علل در پروژه‌های ساخت‌وساز صنعتی تعیین، و با استفاده از قواعد ماکس‌ـ‌ماکس و بیز اثر آن‌ها بر بهره‌وری پروژه‌های مذکور در دو موقعیت اطمینان کامل و ریسک تحلیل شد. ادغام یافته‌های دو رویکرد نشان داد که در میان بارزترین نشانه‌های هشدار اولیه، شش نشانه «ویرایش‌های زیاد در طراحی»؛ «حضور افراد بی‌تجربه در نقش‌های کلیدی»؛ «گرایش به تخطی از منحنی پیشرفت خط پایه»؛ «برنامه‌ریزی ضعیف برای گذار از مرحله ساخت‌ به مرحله راه‌اندازی»؛ «درصد بالای دوباره‌کاری»؛ و «استفاده زودهنگام از شناوری» جدی‌ترین اخطار آسیب به بهره‌وری از جانب کار خارج‌ـ‌‌از‌ـ‌توالی را می‌دهند. همچنین، در میان بارزترین علل کار خارج‌ـ‌‌از‌ـ‌توالی، «عدم توجه به الزامات ذ‌ی‌نفعان حین برنامه‌ریزی»؛ «تغییر در طراحی»؛ «ارتباط ضعیف تیم پروژه با طرف‌های مختلف پروژه»؛ «عدم تحویل به‌موقع توسط تأمین‌کنندگان»؛ «واقعی نبودن زمان پیش‌بینی‌شده برای فعالیت‌ها»؛ و «نبود منابع مالی کافی برای پروژه» می‌توانند با زمینه‌سازی برای وقوع کار خارج‌ـ‌‌از‌ـ‌توالی، بیشترین آسیب را به بهره‌وری پروژه‌های ساخت‌وساز صنعتی وارد کنند. یافته‌های این مطالعه به مدیران در درک بهتر نشانه‌های هشدار اولیه و علل کار خارج‌ـ‌‌از‌ـ‌توالی و پیش‌بینی تمهیداتی برای پیشگیری از وقوع یا کاهش آثار منفی این پدیده در مرحله برنامه‌ریزی پروژه‌های ساخت‌وساز صنعتی کمک می‌کند.

چکیده پروژه‌های ساخت‌وساز نقش مهمی در رشد تولید ناخالص داخلی و پیشرفت اقتصادی کشورها ایفا می‌کنند. باوجوداین، پروژه‌های ساخت‌وساز همواره با دامنه متنوعی از ریسک‌ها روبه‌رو هستند. اگر این ریسک‌ها در ابتدای پروژه به‌خوبی شناسایی و ارزیابی نشوند و استراتژی‌های مناسبی برای پاسخ به آن‌ها انتخاب نشود، به علل بالقوه ادعاهایی تبدیل می‌شوند که زمینه‌ساز بروز اختلاف میان طرف‌های پروژه خواهند بود. این پژوهش مدلی موسوم به علت ادعا ـ خواسته ادعا را برای شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها ارائه می‌دهد و از آن برای قراردادهای سه‌عاملی پروژه‌های ساخت‌وساز‌ شرکت نفت مناطق مرکزی ایران استفاده می‌کند. پس از تحلیل مضمون 10 مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با صاحب‌نظران و تطبیق یافته‌ها با پیشینه پژوهش، 32 علت ادعا و 26 خواسته ادعای پیمانکار شناسایی شد. سپس با تعیین احتمال تجربی وقوع علل ادعاها، احتمال تجربی وقوع خواسته‌های ادعاها و برآورد تجربی زیان بالقوه هر خواسته توسط 18 نفر از خبرگان طرفین کارفرما و پیمانکار، ماتریس علت ‌ادعا ـ‌ خواسته ادعا شکل گرفت. تحلیل این ماتریس توسط قاعده بیز منجر به شناسایی ارجح‌ترین علل و خواسته‌های ادعا شد. مدل ادعاـ‌محور مبتنی بر نظرات خبرگان این پژوهش با کمک به شناسایی و ارزیابی ریسک‌های منجر به دعاوی پیمانکار، مبنای مناسبی را برای انتخاب استراتژی‌های پاسخ به این ریسک‌ها در اختیار کارفرما قرار می‌دهد.